İhsan Fazlıoğlu - İslam’da Cahiliyet Anlayışı Üzerine (TR)

Aşağıdaki konuşma İhsan Fazlıoğlu hocanın 8 Mart 2018’de İstanbul Medeniyet Üniversitesi’nde verdiği "Medeniyet Okumaları – Astronomi" dersinde geçmiştir.

                “İslam medeniyetinde, İslam öncesi döneme baktığımız zaman şöyle bir kabul de var; İslam’ı yücelteceğiz diye bazı insanlar saçma sapan konuşuyor. Cahiliyenin okuma yazmakla alakası olmadığını anlattık. Cahiliyet, hayatı gayesiz yaşamak demektir. Okuma yazma bilmekle alakalı değil. Kitabın olmadığı bir dönemde, okuma yazmanın çok az olduğu bir dönemde okuma yazma merkeze alınmaz. “Ee..?” diyecek adam sana. Zaten kimse bilmiyor ki. Yani bilgisayarın olmadığı bir toplumda sen bilgisayar çok önemlidir dersen, ne diyecek adam sana? “O ne ya?” İnsanlar okuma yazma bilmiyor ki zaten. Dolayısıyla cahiliye toplumuna ilimleri İslam getirdi falan… Geçelim bunları. Kaldı ki Arap toplumu 400’e yakın yıldız biliyor bir kere. Bunlar kayıtlı. Şiirlerinde kayıtlı, kitaplarında kayıtlı. Kitabü’l Enva’ dediğimiz bir türleri var. Bu adamlar takvim yapmıyor mu? Bu adamlar ticaret yapmıyor mu? Nasıl yolculuk yapıyorlar? Çölde nasıl yol buluyorlar zannediyorsunuz? Gayet doğal çünkü Mezopotamya’nın altında yaşıyorlar. Bu adamlar hiç mi bir şey öğrenmediler? Temel astronomik bilgileri gayet iyi biliyorlar. Tıpkı temel matematik metinlerini bildikleri gibi. Hiçbir sıkıntı yok orada. Astrolojiyi zaten her toplum kullanıyor. Astroloji de var bunlarda. Kitabü’l Enva’da biz bunların dökümlerini görüyoruz. Fuat Sezgin listeledi; 38’e yakın Kitabü’l Enva’ var.

İslam’ın cahiliye adlandırmasını lütfen okuma yazma bilmeyenle, bilgiyle ilişkilendirmeyin. Öyle bir şey yok. Bugün de cahiliye toplumu olabilirsiniz. Eğer hayatı amaçsız yaşıyorsanız, gayesiz yaşıyorsanız; öleceğiz, toprak olacağız, börtü böcek bizi yiyecek, hayatın hiçbir anlamı yok, vur patlasın çal oynasın, birbirimizi öldürebiliriz, hesap yok kitap yok, uyanık olan geçinsin, güçlü olan… Bunlara inandığın zaman sen de cahiliye toplumunda yaşıyorsun demektir. İstersen profesör ol, İslam’ın anladığı anlamda cahilsindir.

Şunu Cuma hutbelerinde hala söylüyorlar; “İnsanlık karanlık içinde yaşarken… Kız çocukları diri diri toprağa gömülürken…” Lan git! Sadece Mekke’de yapılıyor, Medine’de bile yok böyle bir şey. Çok duygusal gidiyoruz böyle iş olmaz. Farslarda çocuklar diri diri toprağa mı gömülüyor ya da Türklerde? Sadece Mekke’de var ama bunun da nedenleri var. Bunun da ekonomik, sosyal nedenleri var. Çünkü o dönemde borç meseleleri var. Borçlanan kızını vermek zorunda. Kızı da bunu ödemek için kötü yola düşürülmek zorunda. Ondan kurtulmak için yapıyorlar bunu. Sadece açlıkla alakalı değil.

Mekke toplumunun yapısı üzerine bir çalışma yapmıyoruz ki biz. Maddeyi hiç bilmiyoruz. Mesela Arap dünyasında Kâbe gibi kaç tane yapı var bunu biliyor musunuz? Sadece Kâbe mi var? Yani meseleyi çok iyi analiz etmek lazım. Çarpık çurpuk, zayıf bir ev inşa ediyoruz sonra da ilk darbede yıkılıyor. Kendini savunamıyorsun bu sefer. Anlatabiliyor muyum? Buna dikkat etmekte çok fayda var.”